Je beslissingsproces verbeteren met het besluitenboek

De afgelopen tijd heb ik verschillende lastige beslissingen genomen en vastgelegd, zoals stoppen met video, stoppen met Facebook en Instagram en nee zeggen tegen een potentiële klant.

Wat me opvalt nu ik deze beslissingen vastleg in mijn beslissingenboek is dat ik er anders en meer over nadenk. Een nachtje erover slapen heeft voor mij minder te maken met het gebruiken van systeem 1 of intuïtie, maar meer met het vinden van de argumenten om in te vullen in het beslissingenboek.

Waarom wil je het besluitvormingsproces verbeteren?

In jou en mij schuilen eigenlijk twee personen: een persoon die alles beleeft en een persoon die zich de gebeurtenissen herinnert.

De belevende persoon maakt alles mee, ieder moment, maar onthoudt niets. De herinnerende persoon bewaart de herinneringen van gebeurtenissen, maar bewaart niet ieder detail. De herinnerde zelf bewaart de ervaring als een verhaal opgebouwd rondom de hoogte- en dieptepunten.

Uit De kunst van goed leven

“Terwijl het belevende ik verkwistend is (hij gooit bijna alles weg), is het herinnerende ik extreem gevoelig voor fouten en verleidt het ons daarmee tot verkeerde beslissingen. Vanwege de taxatiefout van het herinnerende ik neigen we ertoe korte intensieve vreugdemomenten te sterk te beoordelen en in reactie hierop stille, aanhoudende, niet opwindende vreugdemomenten te zwak.”

Rolf Dobelli

Doordat we intense momenten onthouden maken we keuzes voor de toekomst. Enkele intense momenten met een medewerker of klant in combinatie met de werking van ons brein zorgen ervoor dat we toekomstige situaties slecht kunnen beoordelen. Ons brein kan daarnaast slecht inschatten hoelang een ervaring heeft geduurd (duration neglect).

Twee of drie momenten met klanten die intense, leuke ervaringen opleveren laten ons de lange dagen vergeten waarop we zwoegen om door allerlei lastige systemen van de klant te manoeuvreren en het extra werk dat we hebben ingezet. Zeker wanneer we het einde als positief hebben ervaren houden we een goede herinnering over aan het project. Hierdoor zeggen we zonder echt na te denken ja op een nieuwe aanvraag. Ons belevende zelf loopt daarna in de uitvoering tegen dezelfde problemen aan als bij de vorige opdracht en vraagt zich af waarom we de opdracht hebben geaccepteerd.

Of een medewerker die in zijn dagelijkse gedrag continu laat zien dat hij een bepaalde kernwaarde mist. Jouw herinnerende zelf onthoudt vooral de euforische moment van een opdracht die hij binnenhaalde of opleverde. Terwijl iedereen in het bedrijf dagelijks last heeft van het gedrag van deze persoon, dat niet verandert (kernwaarde), bedenkt jouw herinnerende zelf argumenten om met hem te blijven werken.

Door die taxatiefout die Dobelli noemt, in De kunst van goed leven, trekken nieuwe projecten waarbij je optimistisch bent over mooie resultaten voor de toekomst je meer aan dan gestaag door werken aan de lopende projecten die nu winst opleveren. Mijn herinnerde zelf geeft een vertekend beeld van wat er gebeurd is in een lopend project. Op basis van de hoogtepunten neem ik verkeerde beslissingen voor de toekomst.

Door mijn beslissingsproces te verbeteren heb ik meer aandacht voor beslissingen en schakel ik hulp in om andere inzichten te krijgen die niet per se ondersteund worden door mijn herinnerende zelf.

Het beslissingenboek is een onderdeel hiervan. Hoe werkt het?

Invullen van het besluitenboek

Als hulpmiddel voor het uitwerken en opslaan van beslissingen gebruik ik Notion.so. Dit is een handige tool, maar je kunt ook een schrift, Word of iets anders gebruiken. Op de hulpmiddelen pagina vind je een pdf met uitleg die je direct kunt downloaden.

De kern is de PMIXA-methode (Van Osch). Hieronder zie je de onderdelen die ik invul in mijn beslissingenboek.

Beschrijf het besluit

Hier leg ik in mijn eigen woorden uit wat het besluit is.

Wat was de achtergrond van het besluit

Wat is de oorspronkelijke reden om op dit onderwerp bewust na te denken over een besluit?

Welke emoties voel je?

Emoties spelen een belangrijke rol bij besluiten. De emoties worden beïnvloed door veel omstandigheden, zoals of je goed geslapen hebt, of je fit bent en of je van tevoren al boos, verdrietig of blij was. Als ik de emotie opschrijf zoals ik haar voel op het moment van het besluit kan ik dit gebruiken wanneer ik later terugkijk bij de evaluatie van het besluit.

Heb je een ingeving? Wat zegt je intuïtie? Schrijf dit ook op zodat je later kunt terugkijken hoe jij intuïtie zich ontwikkeld.

Welke positieve consequenties verwacht je?

Wat is er goed aan? Denk aan de plussen van het besluit.

Welke negatieve consequenties verwacht je?

Wat is er niet goed aan? Denk aan de minnen van het besluit.

Interessant 

Wat komt er allemaal in mij op? Denk bijvoorbeeld aan alternatieven. Schrijf ook de mogelijke kosten op wanneer je het besluit niet te doen?

Verwachtingen

Welke verwachtingen heb ik van een positieve uitkomst van mijn besluit?

Acties 

Welke actie(s) ga ik ondernemen nadat ik heb besloten? Wie moet ik informeren over mijn besluit?

Herinnering in de agenda plannen

Nadat ik een beslissing heb genomen, zet ik in de agenda een follow-up (bijvoorbeeld 3 of 6 maanden later), om te evalueren wat ik kan leren van het besluit.

Premortem

Analyseer wat er allemaal mis kan gaan nadat je het besluit hebt genomen. Schrijf aansluitend op hoe je al deze faal situaties kunt voorkomen. Hier lees je mee over de premortem.

Wie kan helpen?

Wie kan helpen om andere inzichten te geven in het besluit? Is er een ervaringsdeskundige? Wie kun je als de advocaat van de duivel Inschakelen om potentiële problemen zichtbaar te maken?

Voorbeeld van het besluitenboek

Mijn besluitenboek houd ik bij in Notion. Werk je hier ook mee, dan heb ik een template voor je voor dit besluitenboek. Maak hier een kopie van de template voor je eigen besluitenboek.

Of download het beslissingenboek met uitleg als PDF op de hulpmiddelen pagina.

Leren van het proces, niet van het resultaat van het besluit

Het kost ongeveer een halfuur om het besluitenboek in te vullen voor mijzelf, zeker wanneer ik de ruimte heb genomen om 24 uur na te denken over het besluit. Dan heb ik ondertussen op de achtergrond de PMIXA al ongeveer ingevuld in mijn hoofd. Door alles nu bewust op te schrijven kan ik terugkijken en leren van mijn besluitvormingsproces. Laat ik mij bijvoorbeeld te veel beïnvloeden door anderen of door mijn emoties?

De uitkomst van bijna alle besluiten die je neemt is veel meer gekoppeld aan geluk dan aan je eigen expertise. We overschatten onszelf op dit punt. Je hebt geen invloed op de omgeving of op hoe anderen reageren op jouw keuze. Het enige waar je invloed op hebt is je eigen gedrag, hoe je reageert op het resultaat van een besluit. Doordat ik mijn beslissing vastleg in het besluitenboek en mijn besluitvormingsproces daarmee verbeter, ga ik steeds gebalaceerder om met de gevolgen van mijn besluiten. 

Dat is waar ik ondernemers bij help: sparren rondom het besluitvormingsproces, waardoor ze stap voor stap de juiste beslissing nemen, om uiteindelijk een gezonde groeimotor te creëren, zodat de onderneming vanzelf loopt. Wil je hier ook mee aan de slag? Kijk naar Sparren met ondernemers.

Door Erno Hannink

Erno is de businesscoach die ondernemers helpt om de lange termijn doelen sneller te realiseren. Ondernemers die het beter willen doen voor de planeet, maatschappij en zichzelf. Met zijn ondersteuning en tips helpt hij je dagelijkse doelen te kiezen zodat je de lange termijn doelen eindelijk gaat realiseren. Test zijn coaching een week lang gratis uit met deze code ERNOHANNINKWEEK op dit platform -> ga naar coach.me. Sluit je aan bij de community van ondernemers die iets bijzonders doen.