Onze afvalrecyclemythe

Recycling van ons afval en in het bijzonder van plastic is een grote communicatielist. Allereerst wordt ons wijs gemaakt met promoties zoals de crying indian dat jij en ik, de consument, ons schuldig moeten voelen en de troep zelf moeten opruimen. Dan bedenken ze een systeem van inzameling waardoor we ons goed gaan voelen bij het weggooien van plastic.

De consumenten maken het afval en daarmee zijn ze er verantwoordelijk voor, is de redenering van de plasticfabrikanten. Alles om ervoor te zorgen dat zij, de fabrikanten, ongemerkt kunnen doorgaan met nog meer plastic produceren. De groei van nieuwe plasticproductie is enorm, wereldwijd zitten we nu op ruim 400 miljoen ton per jaar. De verwachtingen zijn dat we in 2030 op het dubbele zitten en in 2050 op 1800 miljoen ton. Mijn kinderen en de kinderen van mijn kinderen en daar weer de kinderen van zadelen we op met een enorme berg met plastic dat niet vanzelf oplost.

Global plastics production, 1917 to 2050

Plastic, het wondermiddel, waarmee onze voeding en dranken langer houdbaar zijn. Plastic flessen gaan niet stukken wanneer ze vallen. Plastic flessen zijn licht, veel lichter dan blik, karton (met plastic) of glas. Ze zijn doorzichtig, waardoor je het product dat je koopt goed kunt zien. En je kunt het recyclen, of toch niet?

Veertig procent van al het plastic dat wordt gebruikt als verpakking belandt binnen een jaar in de afvalstroom. Een groot deel van de plasticverpakkingen wordt nooit ingezameld of gerecycled, maar belandt direct in de natuur. In de sloten en bossen wordt het afgebroken tot microplastics, maar het verdwijnt nooit helemaal en eindigt uiteindelijk als een grote soep in de oceaan.

Goed voelen door te recyclen

De inzameling van plastic is ingewikkeld omdat er vele verschillende soorten kwaliteiten plastics zijn. Recycling kan bij plastic maar één of enkele keren, omdat de kwaliteit steeds lager wordt. En omdat de kwaliteit lager wordt blijft het nodig om nieuw plastic te produceren. Daarnaast is de productie van een flesje met nieuw plastic goedkoper dan de productie van een flesje met gerecycled plastic. Op de korte termijn is er daardoor geen motivatie om als fabrikant van plastic of producent van voeding en dranken geld te steken in innovatie rondom dit plasticprobleem. Met de toename van plastic groeit het probleem.

En toch voel ik me goed wanneer ik die plasticverpakking in de oranje container gooi. De grijze ton wordt minder vol, maar de oranje container wordt steeds iets voller. De afvalbedrijven sorteren, wassen, en verbranden 30% van het plasticafval, of ze gooien het op de afvalberg. Zelfs het zogenaamde bioplastic is niet volledig afbreekbaar en past niet in onze afvalstroom.

Winst voor de overheid

In de EU en dus ook in Nederland, geldt met ingang van 3 juli 2021 een verbod op plastic wegwerpartikelen zoals rietjes, bestek, borden wattenstaafjes en ballonstokjes. Het is een begin.

Daarnaast voeren we in Nederland per 1 juli 2021 een statiegeldsysteem in voor kleine plastic drinkflesjes. Op flesjes van minder dan 1 liter komt dan 15 cent statiegeld. Producenten van de flesjes zijn verantwoordelijk voor de invoering van het statiegeldsysteem. Per 31 december 2022 komt er ook 15 cent statiegeld op blikjes voor frisdrank, water en bier.

Na jaren van onderhandelen en allerlei schijnafspraken zoals het Plastic Pact NL neemt de overheid eindelijk maatregelen, want de grote bedrijven doen het niet vrijwillig, is de ervaring. Voor deze grote bedrijven is de winst op de korte termijn belangrijker en aantrekkelijker dan de besparingen op het milieu voor de lange termijn. Ze bleven lobbyen tegen het statiegeld op plasticflesjes en dat zullen ze blijven doen voor allerlei plastic verpakkingen.

Wanneer we niet langer de schijn willen hooghouden van recycling dan moet de overheid een handje helpen om een gesloten cirkel te maken voor de fabrikant, zodat er veel minder grondstoffen nodig zijn en er minder olie nodig is voor de productie van een plastic flesje.

Met statiegeld en het verbod op wegwerpplastic zijn we er nog lang niet. In Europa recyclen we maar 30% van al het plastic, de rest verdwijnt op de grote hoop en uiteindelijk in de oceaan. Wereldwijd ligt dit percentage op maar 14%. 

Wat kunnen wij verbeteren?

Natuurlijk hebben we als consument ook een verantwoordelijkheid. Je gooit je afval niet op straat of in de natuur, je gooit het in de passende container. In de winkel gebruik je geen wegwerpplasticzakje om je groente of fruit in te stoppen en zo kun je zelf meerder dingen doen. Als je een mondkapje, plastic flesje of blikje tegenkomt, neem het dan mee naar de eerst volgende prullenbak.

Ondernemers, wij hebben hier een belangrijke rol. Wat kun jij bedenken in je productieproces, bij de inkoop van je materialen, en bij het verpakken van je producten waardoor je minder grondstoffen verbruikt? Neem je verantwoordelijkheid voor de recycling en laat deze niet over aan de koper van je product. Investeer in de volgende zeven generaties, ook al stijgt je winst dan minder hard. Hier liggen kansen voor ondernemers die nieuwe verpakkingen (zoals pulp) maken. Of ondernemers zoals Marianne de Groot – Pons, die het afbreekbaar mondkapje bedacht met bloemenzaden, de Marie Bee Bloom.

Zoek je hulp hierbij? Bel me, dan kijk ik met je hoe we dit doel kunnen realiseren.

Luister naar het gesprek met Else Boutkan, die actief met tuinbouwbedrijven samenwerkt om plastic te verminderen in deze branche, Transitie naar de duurzame wereld met de ondernemer – Else Boutkan.

Luister naar de aflevering van Akimbo waarin Seth Godin vertelt over de recyclescam waar hij en ik iedere dag weer in trappen.

Door Erno Hannink

Erno is de businesscoach die ondernemers helpt om de lange termijn doelen sneller te realiseren. Ondernemers die het beter willen doen voor de planeet, maatschappij en zichzelf. Met zijn ondersteuning en tips helpt hij je dagelijkse doelen te kiezen zodat je de lange termijn doelen eindelijk gaat realiseren. Test zijn coaching een week lang gratis uit met deze code ERNOHANNINKWEEK op dit platform -> ga naar coach.me. Sluit je aan bij de community van ondernemers die iets bijzonders doen.